مرغ عشق (Budgerigar) یکی از اعضا کوچک خانواده طوطی‌ها محسوب می‌شود و مهد آن کشور استرالیاست.
در طول قرن های ۱۹ و ۲۰ هزاران جفت از این پرنده به قاره‌های دیگر آورده شد و خیلی زود توانست جای خود را به عنوان یک‌حیوان خانگی محبوب باز کند. رنگهای زیبا، صدای دلنشین، توانایی تقلید صدا، طبیعت اجتماعی، نگهداری آسان وقیمت ارزان، مرغ عشق را به یکی از محبوب‌ترین پرندگان تبدیل کرده است.
طول عمر این پرنده ۷ تا ۸ سال است و حدود ۴۰ تا ۴۵ گرم وزن دارد. طول بدن پرنده هم معمولا به ۱۸ سانتیمتر می رسد.
مرغ عشق در رنگهای متنوعی مانند سبز، زرد، آبی و شیری وجود دارد. مرغ عشق حدودا در ۳ ماهگی بالغ می‌شود. برجستگی روی قاعده منقار در غالب پرندگان نر بالغ آبی روشن یا بنفش و در ماده بالغ قهوه ای است. البته این رنگ در نابالغین کاملا مشخص نیست ضمن اینکه هنگام بیماری یا پیری رنگ‌بتدریج کم می‌شود.
ماده این پرنده در هر نوبت بطور متوسط ۴ تا ۶ تخم می گذارد. جوجه‌ها ۱۶تا ۱۸ روز بعد از تخم بیرون آمده و۲۴تا ۲۸ روز در لانه می‌مانند. در طول این مدت جوجه‌ها به شدت وابسته به مادر هستند.
مرغ عشق خیلی زود اهلی می شود ومی‌توان به آن یاد داد که روی انگشت بنشیند. معمولا سگ و گربه را دوست ندارد حتی اگر به آن دسترسی نداشته باشند.
پرنده جدید را باید بتدریج وارد قفس کرد. بهتر است ابتدا در قفسهای مجزا ولی کنار هم‌باشند (بدون تماس) تا به هم عادت کنند.
قفس باید فضای کافی برای تحرک پرنده داشته باشد. بهتر است میله های قفس افقی باشد چرا که پرنده می‌تواند برای بالا رفتن از آن‌استفاده کند.
قفس باید در اتاقی روشن، با هوای مناسب و در جریان (با دمای ۱-۲۶ سانتیگراد بدون تغییرات ناگهانی)،بدون دود سیگار و در گوشه‌ای از اتاق قرار داد تا پرنده احساس امنیت کند. پرنده نباید در معرض تابش مستقیم خورشیدباشد همچنین آشپزخانه محل مناسبی برای قفس نمی‌باشد چون دارای بخارهای مضر است.
با توجه به اینکه مرغ عشق در شب ساعاتی را می‌خوابد در صورتیکه برق روشن است بهتر است روی قفس با پارچه ای تیره پوشانده شود.
وسایل لازم برای قفس شامل ظروف آب، غذا و سنگریزه و قالب معدنی (یا کف دریا) می‌باشد.اسباب بازی نیز بویژه برای یک پرنده تنها لازم است.
کف قفس را می‌توان با روزنامه (رنگی نباشد) یا روزنامه که روی آن ماسه ریخته شده است، پوشاند. آبخوری لوله‌ای،برای مرغ عشق مناسب است. جلوی ظروف آب و غذا باید میله باشد تا پرنده بتواند بر روی آن بنشیند ضمن اینکه‌ظروف آب و غذا نباید زیر میله‌های بالایی قفس باشند چر که با مدفوع پرنده آلوده می‌شوند. آب همیشه تازه و تمیز بایددر اختیار پرنده باشد. کف قفس باید هر روز و کل قفس ۳-۴ روز یک بار تمیز شوند.
میله‌های چوبی نسبت به پلاستیکی بهتر هستند ضمن اینکه بهتر است قطر میله‌ها متفاوت باشد. به‌طور کلی قراردادن شاخه درخت بویژه به جای میله‌های بالایی قفس مناسبتر است چرا که پرنده می‌تواند از آن بالا رفته‌ضمنا ناخن‌هایش نیز ساییده می‌شود. برای این کار می‌توان یک ساقه به قطر ۱-۱/۵ سانتیمتر پیدا کرده که عاری ازسمپاشی، قارچ و مدفوع پرندگان وحشی باشد سپس برگ و شاخه‌های اضافی آن را قطع کرده و داخل قفس قرار داد.
مرغ عشق آینه را دوست دارد. می‌توان یک آینه کوچک را داخل قفس قرار داد یا بهتر است یک آینه‌دیواری کنار قفس باشد تا پرنده خود را ببیند. اسباب بازیهای دیگر مورد علاقه مرغ عشق شامل نردبان، تاب، توپ‌پینگ‌پنگ آویزان و زنگ می‌باشند.
غذای اصلی طوطی مرغ عشق در اسارت و آزادی دانه است. دانه‌ها ۲ گروه مهم هستند:
۱ـ دانه غلات: کربوهیدرات زیاد و چربی کم دارند; مانند ارزن و ذرت.
۲ـ دانه‌های روغنی: چربی زیاد و کربوهیدرات کم دارند; مانند تخم آفتابگردان یا تخم کتان.
غذای مناسب مرغ عشق شامل دانه قناری و ارزن می‌باشد ولی این ترکیب غذای کاملی نیست بویژه هنگام تولید مثل‌و برای بالانس کردن آن اضافه کردن یک دانه روغنی (مانند تخم کتان) لازم است. علاوه بر اینها سبزیجات (مانند هویج،کلم)، میوه‌های تازه (مانند سیب، انگور) و نیز مکمل توصیه می‌شوند. باید توجه داشت که هر نوع تغییر جیره به تدریج‌انجام شود.
مکمل: دو مکمل مهم برای مرغ عشق سنگریزه (یا شن) و کف دریا می‌باشند. پرندگان دانه‌خوار از جمله مرغ عشق اغلب قبل از خوردن دانه اقدام به خوردن سنگریزه می‌کنند. سنگریزه در سنگدان پرنده کمک به شکستن دانه کرده ونقش مهمی در هضم آن دارد. باید توجه داشت که سنگریزه آلوده نباشد. کف دریا یک منبع با ارزش کلسیم است ضمناپرنده جوان از آن برای اصلاح منقارش نیز استفاده می‌کند. بهتر است در جایی فیکس باشد تا توسط پرنده جابجا نشود.
آب (برای نوشیدن و استحمام)
مرغ عشق به آب کمی نیاز دارد ولی آب تازه در ظرف تمیز باید همیشه در دسترس باشد. بهتر است آب هر روزعوض شود.
پرنده برای آراستن پرهای خود نیز نیاز به آب دارد. برخی پرنده‌ها برای استحمام ظرف آب را دوست دارند و برخی‌دیگر را می‌توان به آرامی اسپری زد. باید توجه داشت که این کار در یک روز خوب و گرم انجام شود و پرنده قبل ازخوابیدن خود زمان مناسب برای خشک شدن داشته باشد.
مرغ عشق نیاز به پرواز آزاد دارد. در صورتیکه پرنده شما به قفس عادت کرده، می‌تواند هر روز بیرون بیاید و در اتاق‌پرواز کند. برای این کار ابتدا باید شرایط اتاق کاملا مناسب باشد. در و پنجره‌ها بسته، بخاری‌ها خاموش و سگ و گربه دراتاق نباشد. آنگاه می‌توان در قفس را باز کرده تا پرنده ۲۰-۳۰ دقیقه بازی کند. پرنده‌ای که به قفس خود عادت کرده پس ازاین مدت باز خواهد گشت بویژه اگر به طور منظم برای بازی بیرون آورده شود.
مرغ عشق تا حدی قادر است صحبت کردن را بیاموزد. بهترین زمان برای یاد دادن از حدود ۵-۶ هفتگی است. پرنده‌نر از نظر یادگیری بهتر از ماده می‌باشد. برای یاد دادن باید توجه کرد که کلمه بدقت و بارها تکرار شود.
رشد بیش از حد ناخن‌ها و منقار: در صورت بروز این پدیده باید از محلی که فاقد عروق خونی هستند کوتاه شوند. اگرانجام آن مشکل است به دامپزشک مراجعه کنید.
سرماخوردگی: نشانه‌های این بیماری تب، کاهش اشتها و حرکات مداوم دم است. بیماری در صورت پیشرفت به‌ذات‌الریه منتهی می‌شود. علاوه بر درمان دارویی باید دمای اتاق را تا ۲۷ درجه سانتیگراد بالا برده و ثابت نگه داشت. به‌اشتها آمدن پرنده تأثیر زیادی در بهبودی دارد بنابراین باید غذاهای مورد علاقه پرنده به همراه ویتامین B به آن داده شود.
بیماری پسیتاکوز: اهمیت این بیماری در قابلیت انتقال آن از مرغ عشق (و سایر طوطی‌ها) به انسان می‌باشد. برای‌جلوگیری از این امر، مرغ عشق را از جاهای کاملا مطمئن خریداری کرده و در صورت مشاهده علائمی چون لاغری،کسالت، ریزش از بینی و اسهال سبز ضمن قطع تماس با پرنده به دامپزشک مراجعه کنید.
تولید مثل
برای موفقیت در جوجه گرفتن باید به موارد زیر توجه شود:
۱ـ فراهم آوردن شرایط مناسب نگهداری و تغذیه
۲ـ قرار دادن جعبه آشیانه: یک محرک برای تولید مثل محسوب می‌شود. برای مرغ عشق جعبه آشیانه به اندازه۲۳‚۱۷‚۱۷ سانتیمتر و ورودی به قطر ۴-۵ سانتیمتر مناسب است. وجود یک میله جلوی سوراخ ورودی کمک می‌کندپرنده نر جفت خود را هنگام خوابیدن روی تخم‌ها بهتر تغذیه کند. بهتر است کف جعبه آشیانه کشویی باشد (مانندشکل) تا تمیز کردن آن به سادگی صورت گیرد. ضمنا مرغ عشق تخم را مستقیما روی چوب می‌گذارد و نیاز به ماده‌دیگری نیست.
۳ـ استرس: استرس را باید به حداقل رساند. صاحبان وسواسی یا فضول که بطور متناوب داخل جعبه آشیانه را نگاه‌می‌کنند و نیز ظاهر شدن شکارچیان مانند گربه اطراف قفس از عوامل مهم استرس محسوب می‌شوند.
۴ـ نقش تحریک سایر پرندگان: می‌توان ۲ جفت مرغ عشق را در قفسهای مجزا ولی در کنار یکدیگر قرار داد. صدای هرجفت می‌تواند جفت مقابل را به نشان دادن رفتار تولید مثلی تشویق کند.
۵ـ تأثیر نور: افزایش تدریجی مدت زمان وجود نور تحریک مناسبی است. فصل جفت‌گیری مرغ عشق معمولا بهار وتابستان است.
راهنمای خرید
باید توجه داشت که مرغ عشق (مانند سایر حیوانات خانگی) حتما باید از جای مطمئن خریداری شود. سن مناسب‌برای خرید ۶-۷ هفتگی است. هنگام خرید به وضعیت پرها دقت کنید چرا که نشانه خوبی از وضعیت کلی پرنده است.در پرنده سالم پرها صاف، شفاف و درخشان می‌باشند در حالیکه پرنده بیمار کسل بوده و پرهای ژولیده‌ای دارد. چشم‌هاباید شفاف، درخشان و فاقد تورم باشند. پاها به راحتی میله قفس را بگیرند و پرنده در حالت ایستاده زاویه ۳۰ نسبت به‌خط قائم داشته باشد. اطراف مخرج طبیعی و پرنده شاداب باشد.